Voor begeleiders

Veel gestelde vragen over diabetes

Op deze pagina vindt u de antwoorden op vragen die vaak gesteld worden over diabetes. Vragen over de behandeling maar ook vragen over hoe te leven met diabetes en waarop u kunt letten.

Kijkt u hieronder eens of het antwoord op uw vraag erbij staat. 

• Algemeen: Is diabetes erfelijk?

  Erfelijkheid speelt een rol bij het ontwikkelen van diabetes. Dit verschilt echter bij diabetes type 1 en type 2 en van persoon tot persoon.

  Bij diabetes type 1 speelt erfelijkheid een kleine rol. De oorzaak van diabetes type 1 is nog steeds niet precies bekend, maar het hangt samen met voeding en virussen, in combinatie met genetische aanleg (maar die hoeft niet erfelijk te zijn). Kinderen met een ouder met diabetes erven niet automatisch die aanleg. En andersom kunnen kinderen die de aanleg níet hebben geërfd, toch diabetes type 1 krijgen. 

  Erfelijkheid speelt bij diabetes type 2 een grote rol. Je erft niet de ziekte zelf, maar de aanleg om het te kunnen krijgen. Als diabetes type 2 in de familie voorkomt, heeft u een grotere kans om het ook te krijgen. Het daadwerkelijk krijgen van diabetes, hangt af van bijvoorbeeld levensstijl. Overgewicht en te weinig bewegen vergroten de kans. En omgekeerd, iemand die geen aanleg heeft maar lange tijd ongezond leeft, kan toch diabetes type 2 krijgen.

• Algemeen: Wat is belangrijk om te weten bij ziekte

  Wanneer iemand met diabetes ziek is door een virus, zoals verkoudheid of buikgriep, dan stijgt vaak de bloedsuikerspiegel. Het lichaam maakt meer glucose aan, als een natuurlijke reactie op het ziek zijn. Ook kan het lichaam tijdelijk wat minder gevoelig zijn voor insuline. Daarom is het advies aan mensen met diabetes die ziek zijn, ook als ze minder eten: ga toch door met insuline. Overleg in ieder geval met een arts, soms moet er zelfs wat extra insuline bij om een hyper te voorkomen.

  In geval van braken kan het nodig zijn de dosering van de insuline te halveren of alleen kortwerkende insuline te spuiten.

  Bij koorts, braken en diarree is het belangrijk voldoende vocht binnen te krijgen. Het gevaar bestaat dat je uitgedroogd raakt en de insuline minder goed opgenomen wordt. Bij braken en diarree altijd bellen met behandelaar.

  Bij ziekte is het altijd belangrijk om te overleggen met de arts of diabetesverpleegkundige.
  
  Schaf geen zelfzorgmiddelen aan zonder te vermelden dat de gebruiker diabetes heeft. Als je zelfzorg middelen, zoals hoestdrank of paracetamol wilt kopen, doe dit dan bij je eigen apotheek en vermeld altijd dat dit bedoeld is voor iemand met diabetes. 

• Controle: Wat neem je op controle?

  Bij een controle in het ziekenhuis, is het belangrijk om een verzekeringspas of ziekenhuispas en identificatiebewijs mee te nemen. Neem je bloedsuikermeter en diabetesdagboek mee. Bij gebruik van een dieetplan, is het ook verstandig om deze mee te nemen. De urine en bloed wordt een week voor het ziekenhuisbezoek gecontroleerd. 

• Behandeling: Hoe wordt bloedsuiker gemeten?

  In een druppel bloed wordt gemeten wat de bloedsuiker is op dat moment. Vaak gebeurt dat door de huisarts met een vingerprik. Een bloedsuikermeter is een apparaat waarmee iemand zelf de bloedsuiker kan meten. Mensen die insuline spuiten controleren hun bloedsuiker een paar keer per dag. 

• behandeling: Wanneer is de bloedsuikerwaarde goed?

  Normaal schommelt de bloedsuiker zo tussen de 4,0 en de 7,0 mmol/l:

  • Nuchter en voor de maaltijden is de streefwaarde tussen de 4 en de 7.
  • Na de maaltijden tussen de 6 en de 8. 

• Behandeling: Type 1 of 2: andere behandeling?

  Ja, bij diabetes type 1 maakt het lichaam zelf geen insuline meer aan. Dit betekent dat iemand altijd insuline moet spuiten. Ook moet iemand met diabetes type 1 een paar keer per dag zijn bloedsuiker  meten, om te weten hoeveel insuline er op dat moment nodig is. 

  Bij diabetes type 2 maakt het lichaam minder insuline aan en is het lichaam minder gevoelig voor insuline. Iemand met diabetes type 2 krijgt daarom vaak medicijnen (tabletten) die het lichaam helpen om insuline op te nemen en aan te maken. Als de bloedsuikerspiegel met tabletten niet meer laag genoeg blijft, moet iemand daarnaast ook insuline erbij gaan spuiten.

  Vooral bij diabetes type 2 is het belangrijk om gezond te eten, regelmatig te bewegen en stress te vermijden. Door beweging en goede voeding wordt het lichaam weer gevoeliger voor insuline. Maar ook voor mensen met diabetes 1 is het belangrijk om gezond te leven.

• Gevolgen: Wat kunnen gevolgen zijn van diabetes?

  Veel voorkomende gevolgen of complicaties van diabetes zijn:

  • Zenuwen kunnen beschadigd raken. Hierdoor kunnen problemen ontstaan in bloeddruk, hart, hersenen en de maag-darmbewegingen. Het kan zorgen voor pijn, minder evenwicht, of minder gevoel en spierkracht in benen
  • Last van voeten: doorbloeding werkt minder goed, minder gevoel in voeten
  • Hersenen kunnen sneller oud worden
  • Wondjes genezen minder snel, ook meer kans op tandvleesontsteking
  • Hart en bloedvaten: worden dikker en stugger waardoor de kans op hartinfarct stijgt
  • Ogen: minder goed zien
  • Nieren: werken minder goed
  • Gewrichtsproblemen: slecht kunnen bewegen van vingers of pols, elleboog of rug.
  • Huidklachten: Spuitplekken, schimmel infecties, verkleuringen van de huid
  • Afweersysteem werkt minder goed, Daardoor pakken gewone griepjes en verkoudheden soms zwaarder uit
  • Depressie: Bij diabetes komt depressie twee keer zo vaak voor als normaal

• Medicatie: Hoe bewaar je insuline en tabletten?

  Als iemand insuline moet spuiten, heeft deze persoon meestal een deel (een pen) in gebruik en een voorraad. De insuline die wordt gebruikt kan tot vier weken buiten de koelkast bewaard worden. De voorraad insuline kan het beste in de koelkast bewaard worden. Let op: insuline mag niet te koud worden. Leg de insuline dus niet te dicht bij het vriesvak of tegen de achterwand van de koelkast. Insuline mag ook nooit in de zon liggen.

  Ook kan het zijn dat iemand met diabetes tabletten krijgt. Deze tabletten kunnen op kamertemperatuur bewaard worden. Ook hier is het belangrijk dat de tabletten niet in de zon liggen. De koelkast is juist slecht voor deze tabletten, ze worden dan te vochtig.

• Reizen: Wat neemt iemand met diabetes mee op reis?

  Voor iemand met diabetes, is het belangrijk om zich goed voor te bereiden voor een reis. Want de verandering van het dagelijkse ritme en eetpatroon tijdens een vakantie of reis, zijn van invloed op de bloedsuikerspiegel. Bespreek de vakantie van uw vriend of familielid dan ook met de huisarts of diabetesverpleegkundige.

  De volgende dingen zijn belangrijk om mee te nemen op reis: 

  ❏medicijnpaspoort

  ❏ druivensuiker of suikerklontjes 

  ❏ Oral Rehydration Salts (ORS) 

  ❏ belangrijke telefoonnummers

  ❏ een bloedsuikermeter + dagboekje + reservebatterij

  ❏ voldoende teststrookjes voor de bloedsuikermeter

  ❏ prikapparaat met voldoende lancetten

  Bij gebruik van tabletten:

  ❏ voldoende tabletten en een extra recept

   

  Bij gebruik van insuline:

  ❏ voldoende insuline en een extra recept

  ❏ pleisters

  ❏ koeltasje voor het bewaren van insuline en teststrookjes in warme landen

  ❏ insulinepen(nen) + reservepen

  ❏ voldoende insulinepatronen en naaldjes

  ❏ doktersverklaring

• Reizen: Welke spullen horen in de handbagage?

  Voor iemand met diabetes die met het vliegtuig reist, is het belangrijk om bepaalde spullen in je handbagage mee te nemen. Deze spullen moeten in de handbagage. Denk aan insuline, naalden, tabletten en de bloedsuikermeter. Maar ook het medicijnpaspoort, doktersverklaring en iets zoets om een hypo op te vangen, zijn handig om in de handbagage mee te nemen. 

• Reizen: Wat is een medicijnpaspoort?

  In het medicijnpaspoort, ook wel geneesmiddelenpaspoort of Europees Medisch Paspoort (EMP) genoemd, staat informatie over de behandeling van diabetes, de voorgeschreven medicijnen en de betrokken zorgverleners. Dit kan handig zijn als iemand met diabetes naar het buitenland gaat en bijvoorbeeld insuline in het vliegtuig mee wil nemen.

• Reizen: Door diabetes meer kans op een infectie?

  Ja, iemand met diabetes loopt een groter risico om infecties te krijgen. En vaak zijn ze ook ernstiger. Zeker op vakantie is het belangrijk om hier rekening mee te houden. Een goede voet- en wondverzorging is dan erg belangrijk. Mensen met diabetes wordt aangeraden om niet op blote voeten te lopen, gemakkelijke schoenen te dragen en hun voeten dagelijks te controleren op wondjes. 

• Leefstijl: Verschillen in voeding bij type 1 of 2?

  Iedereen met diabetes kan dezelfde soort dingen eten. Wel moet iemand die voor diabetes insuline gebruikt, dus in ieder geval iedereen met diabetes type 1, vaak tellen hoeveel koolhydraten hij eet. Mensen met diabetes 2 hebben vaak problemen met hart, bloedvaten en bloeddruk. Zij letten vaak extra op gezonde soorten vet, en niet te veel vet.

  Koolhydraten zitten in eten met suiker en zetmeel. In heel veel dus. De dosis insuline, of die nou komt uit een spuit of uit een insulinepomp, moet kloppen met de hoeveelheid koolhydraten die je eet. Mensen met diabetes type 1 die meerdere keren per dag insuline gebruiken, leren van een verpleegkundige hoe ze hun eten en insuline op elkaar af kunnen stemmen.

• Leefstijl: Waarom is bewegen belangrijk?

  Beweging is belangrijk bij de behandeling van diabetes. Experts noemen beweging vaak zelfs belangrijker dan gewicht. Beweging zorgt ervoor dat het lichaam beter reageert op insuline.  

  Door bewegen:

  • Blijf je fitter
  • Is de bloedsuiker beter stabiel te houden, daardoor voel je je lichamelijk en geestelijk beter
  • Is er minder kans op bijkomende lichamelijke gevolgen van diabetes (complicaties) 
  • Zijn vaak minder medicijnen nodig.

• Leefstijl: Waarom is gezonde voeding zo belangrijk

  Bij diabetes type 2 is het vooral belangrijk om een gezond gewicht te hebben. Bij overgewicht reageert het lichaam minder goed op insuline. Suikers blijven dan te veel in het bloed zitten. Een paar kilo’s minder maken vaak al een groot verschil. Gezond eten en regelmatig bewegen, helpen om op gewicht te blijven.

  Mensen met diabetes type 1 spuiten zelf insuline en daarvoor moeten ze bijvoorbeeld rekening houden met wat en hoeveel ze eten. Het gaat hier voor een groot deel om hoeveel bloedsuiker er in het bloed zit. En eten heeft daar veel invloed op.

  Gezonde voeding is dus voor iedereen met diabetes van belang. Gezond en tegelijkertijd lekker eten betekent voor iedereen iets anders. Algemene tips zijn:

  • Kies voor volkorenproducten
  • Kies voor magere melkproducten
  • Kies voor mager vlees en eet meer vis
  • Eet veel groenten
  • Eet genoeg fruit
  • Gebruik suiker met mate.

  ! TIP: Let op met vruchtensappen, daarin zit veel suiker.

• Leefstijl: Waarom beter niet te veel suiker of vet

  Mensen met diabetes mogen ook suiker eten. Wel met mate, want in eten met suiker zitten vaak ook veel calorieën en vetten. En een gezond gewicht is erg belangrijk voor mensen met diabetes.

  Niet alleen de bloedsuikerspiegel wordt bij mensen bij mensen met diabetes goed in de gaten gehouden, ook de hoeveelheid vetten in het bloed en vooral cholesterol. Daarom is het belangrijk om niet te vet te eten. 

• Leefstijl: Waarom om stress voorkomen?

  Bij mensen met diabetes type 1 kan stress ervoor zorgen dat het bloedsuikergehalte flink stijgt of juist daalt. Daarnaast lijkt het erop dat mensen met veel stress een groter risico hebben om diabetes type 2 te krijgen. Bij stress komen er extra hormonen in je lichaam. Deze zorgen er waarschijnlijk voor dat het lichaam minder goed reageert op insuline. 

  Vaak wordt gedacht dat je alleen stress hebt bij lastige situaties, zoals drukte op werk of zorgen. Maar ook leuke dingen, zoals een vakantie of een feestje, kunnen stress geven.